تفاوت عام و خاص با مطلق و مقید

بنام خدا

گفتیم عام آن کلامی است که بر تمام افرادش صدق و دلالت کند .

مطلق هم :لفظی است که قابلیت دلالت داشته باشد بر تمام افرادی که تحت آن لفظ می توانند قرار گیرند بدون قید .

پس بین عام و مطلق شباهت بسیاری وجود دارد لفظ مطلق بر کلیه افراد و مصادیق خودش دلالت می کند ،عام نیز دقیقا به همین شکل عمل می کند.برای روشن شدن مشابهت ها و مفارقت های عام و مطلق مثال شایعی را ذکر می کنیم :

عام : اکرم العلماء= همه علماء را اکرام کنید

مطلق: عالم را اکرام کنید

در دو مثال بالا ظاهرا اختلافی وجود ندارد اما از نظر قواهد علم اصول ،عام و مطلق دارای دو بحث جداگانه هستند :

علمای علم اصول در مورد تفاوت بین عام و مطلق گفته اند:دلالت عام بر افراد خودش به وضع واضع است یعنی بالوضع است اما دلالت مطلق بر افراد خودش بالوضع نبوده بلکه بالعقل است.مثلا در جمله همه علماء را اکرام کنید

لفظ همه و استعمال علماء به صیغع جمع مفید این مساله و نشان دهنده این است که منظور گوینده امر به احترام و اکرام کلیه مصادیق تحت شمول عام یعنی همه علماء می باشد .این عموم و اشتمال بر مصادیقش از سیاق کلمات و ترکیب اونها که متوقف به وضع واضع است دانسته می شود در حالیکه در اطلاق این گونه نیست مثلا در جمله : عالم را اکرام کنید ،کلمه عالم بصورت اسم جنس نکره (نکره) استعمال شده است و در جمله لفظی از ادات عموم مانند کل ،همه و تمام و هیچ آورده نشده تا با دلالت آنها بگوییم مطلق تمام مصادیق و افراد متعلق خود را شامل می شود ولی با ترتیباتی که اصولیئین گفته اند کما اینکه در بحث مقدمات حکمت در مباحث آینده بیان خواهد شد از الفاظ مطلق شخص مخاطب بالعقل استفاده شمول می نماید.بدین معنا که با یک برداشت عقلی و با استخدام اموری بنام مقدمات حکمت لزوم اکرام و احترام (شمول مطلق بر افراد خودش) نتیجه گرفته می شود. منظور از مقدمات حکمت اجمالا این است که شرایطی وجود دارد که شنونده در صورت بکاربستن آنها و با اجتماع شرایط خودش از لفظ استفاده اطلاق (اشتمال مطلق بر تمام افراد و مصادیق خودش را ) می نماید .

مطلق و مقید مانند عام و خاص هستند؛ با این فرق که دلالت عام بر افراد و مصادیق خودش به وضع بوده، و اشتمال و دلالت مطلق بر افراد خودش، به مقدمات حکمت.

برچسب :

تفاوت اطلاق و تقیید و عموم و خصوص و عام و خاص با مطلق و مقید 

رضا رجبی (رجا) دانشجوی حقوق – دانشگاه جامع علمی کاربردی جهاد دانشگاهی مشهد